Pasternak  

Posted by enfant terrible in

Niewielu już ludzi wie, jak wygląda pasternak, chociaż do XVIII w. w Polsce byt on jedną z podstawowych jarzyn, nie znano bowiem jeszcze wtedy ani ziemniaków, ani marchwi, ani buraków.
Do jedzenia używano aromatycznych i pożywnych korzeni, a nadziemne części stanowiły cenną paszę. Nazywano go w tych czasach "ptasim gniazdem", ponieważ baldachy tej rośliny zupełnie go przypominały. Byty one częto schowkiem drobnego ptactwa. Dzikie formy pasternaku spotyka się u nas i obecnie na wilgotnych tąkach, miedzach i przydróżach.
Pasternak jest rośliną dwuletnią, z rodziny baldaszkowych. W pierwszym roku wytwarza rozetę pierzastodzielnych liści, w drugim - wybija w pędy kwiatowe osiągające niekiedy ponad metr długości. Ogonki liściowe pochwiasto obejmują łodygę, a na szczytach pędów tworzą się baldachoksztaftne kwiatostany z drobnymi, złotożóftymi pie-ciopfatkowymi kwiatami. Roślina ta kwitnie (około 6 tygodni) i jest z tego względu bardzo dobrym pożytkiem pszczelim. Dojrzałe owoce pasternaku to typowe roztupki, rozpadające się na dwie żeberkowane niełupki.
Częścią podziemną rośliny jest walcowaty korzeń, u form dzikich bardziej włóknisty i miękki, u hodowlanych - gruby i mięsisty. Cała roślina ma specyficzny zapach, a korzeń - słodkawy smak. Pasternak był już od starożytności cenionym lekiem. Byty nim zarówno suszone jak i świeże korzenie, nasiona oraz cafe kwitnące łodygi.
W starożytnej Grecji i Rzymie, podawano go do stołu przed innymi potrawami dla pobudzenia apetytu. Wytwarzano specjalne wina pasternakowe. polewki zwane "pokarmem lekarskim", wódki pasternakowe, soki i syropy sporządzane z ziela, maści rozcieńczane ze smalcem, oliwą lub miodem oraz olejki. Robiono z niego również specjalne "gryzki", czopki i konfitury, smażone w cukrze. Był uważany za lek wszechstronnie działający. Grzany z winem le-czyt przeziębienia i inne niedomagania płuc, poprawiał apetyt i wspomaga) trawienie. Działał moczopędnie "usuwa! z nerek piasek i zamulenie". Używano go w leczeniu żółtaczki, regulował też miesiączkowanie i wspomagał leczenie chorób kobiecych.
Badania naukowe prowadzone w wielu krajach, w ostatnich latach potwierdziły właściwości lecznicze pasternaku. Stwierdzono, że zawiera on cenne związki kumarynowe oraz gliko-zydy flawonoidowe, olejki eteryczne i inne, cenne związki. Największe ilości tych substancji mają nasiona.
Pochodnymi kumaryn są między innymi furokumeryny, którym to pasternak zawdzięcza swe właściwości lecznicze. Pobudzają one apetyt, łagodzą zaburzenia trawienne, działają moczopędnie, rozkurczowo i uspa-kająco,
W wielu krajach pasternak staf się surowcem do produkcji (eków. Nowe leki produkowane przez przemysł farmaceutyczny są często stosowane w leczeniu chorób skórnych, między innymi tzw. bielactwa nabytego i łysienia plackowatego.
Uprawa pastenaku jest stosunkowo prosta. Lubi on gleby ogrodowe, pulchne, żyzne, przepuszczalne i zasobne w wodę. Nasiona tej rośliny najlepiej wysiewać po okopowych lub warzywach, w drugim lub trzecim roku po oborniku. Ze względu na dość dfugi polowy korzeń ziemię należy uprawiać głęboko. Pasternak jest odporny na niskie temperatury (do - 5° C.) i można go z powodzeniem wysiewać bardzo wczesną wiosną, gdy tylko ziemia obeschnie, w rzędy co 30 lub 40 cm, na głębokość od 1 do 2 cm w ilości 6 g/10 m2. Nasiona wschodzą po 14-20 dniach. Po uprzednim od-chwaszczeniu, należy przerwać wschodzące rośliny tak, żeby w rzędach rosły one co 7 - 10 cm. Dalsza pielęgnacja plantacji jest bardzo podobna do uprawy marchwi czy pietruszki.
Korzenie pasternaku zbiera się przy użyciu widet amerykańskich późną jesienią, odcinając części nadziemne. Dobrze przechowywują się one w piasku, chłodnej piwnicy lub kopcach,
Korzenie pasternaku spożywane są najczęściej w postaci gotowanej, podawane "z wody" podobnie jak szparagi lub w formie gęstej zupy. Można również podawać je przetarte jako dodatek ("puree") do mięsa lub z przetartych smażyć placki. W wielu krajach (Francji, Holandii, Belgii, Irlandii i w Anglii) z młodych liści przyrządza się satatkę. Często używa się ich także jako składnika zalewy przy marynowaniu i konserwowaniu warzyw oraz kiszeniu ogórków. Wartość odżywcza korzeni pasternaku jest wysoka. Zawierają one stosunkowo dużo suchej masy (od 17 do 19%), przeważnie w postaci skrobi. Około 9% świeżej masy stanowią cukry. Spośród witamin najwięcej gromadzą witaminy C.

This entry was posted on sobota, 19 stycznia 2008 at 09:25 and is filed under . You can follow any responses to this entry through the comments feed .

1 komentarze

Doskonały jest pasternak pieczony, a także "frytki" smarowane olejem rzepakowym i pieczone (190-200 C)
Nareszcie mam wystarczającą ilość pasternaku aby poeksperymentować. Czy można kisić jak marchew?

26 września 2017 05:42

Prześlij komentarz

Jak marynować grzyby?